Marcin Matczak

---

Życiorys

Marcin Matczak to wybitny specjalista w dziedzinie nauk prawnych, który swoją karierę edukacyjną rozpoczął w 1994 roku, kiedy to zdał maturę w I Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w Gorzowie Wielkopolskim. Następnie ukończył Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie uzyskał tytuł doktora nauk prawnych w 2002 roku. Temat jego rozprawy doktorskiej nosił tytuł „Kompetencja organu administracji publicznej. Analiza teoretyczno-prawna”, a praca została wyróżniona nagrodą Fundacji im. Zygmunta Ziembińskiego.

W latach 2005-2009 pełnił rolę Research Associate Fellow w Centre for Socio-Legal Studies na Uniwersytecie Oksfordzkim. Jego współpraca z profesorem Denisem Galliganem skoncentrowała się na badaniach empirycznych związanych z formalizmem w orzecznictwie sądowym krajów postkomunistycznych.

W 2011 roku Matczak uzyskał stopień doktora habilitowanego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Jego praca habilitacyjna, zatytułowana „Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa”, została nagrodzona przez I Wydział Nauk Społecznych PAN. Po tym sukcesie, awansował na adiunkta w Instytucie Nauk o Państwie i Prawie, a w 2019 roku został profesorem uczelni.

W 2021 roku prezydent RP, Andrzej Duda, nadał mu tytuł profesora nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne. Matczak jest autorem monografii „Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego”, która również zdobyła liczne nagrody, w tym nagrody im. Mikołaja Kopernika oraz im. Leona Petrażyckiego.

Jako ekspert w dziedzinie prawa publicznego, jego prace koncentrują się na kwestiach języka prawnego, teorii interpretacji oraz zastosowania prawa. Matczak jest także praktykującym radcą prawnym, specjalizującym się w prawie konstytucyjnym i administracyjnym, szczególnie w kontekście prawa medycznego oraz farmaceutycznego. Współpracuje z kancelarią Domański Zakrzewski Palinka.

Matczak jest członkiem Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego oraz Stowarzyszenia im. Prof. Zbigniewa Hołdy. Odebrał w 2017 roku Nagrodę Fundacji im. Janiny Paradowskiej i Jerzego Zimowskiego za obronę praworządności oraz prawa człowieka.

Od 2015 roku, w kontekście kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego, Matczak zyskał reputację jako komentator i ekspert w mediach, krytykując działania rządzącej partii. Regularnie współpracuje z różnymi mediami, w tym TVP Info oraz TVN 24. Jest również aktywny w międzynarodowych wywiadach i publikacjach, często poruszając temat polskiego kryzysu konstytucyjnego.

Od 2019 roku prowadzi kanał na YouTube pod nazwą Profesor Matczak, a także podcast o tej samej nazwie, w którym popularyzuje wiedzę na temat prawa. W 2020 roku dołączył do grona felietonistów „Gazety Wyborczej”, a jego prace emitowane były na antenie rozgłośni Halo.Radio.

Ostatnie wydarzenia związane z jego nominacją do tytułu profesora zastały go w sytuacji, w której, mimo przyznania tytułu przez prezydenta Duda, zrezygnował z osobistego uczestnictwa w ceremonii, podkreślając znaczenie wierności wartościom konstytucyjnym i praworządności. Jego złożone argumenty i konsekwentne poglądy na temat niezależności prawa stają się coraz bardziej znaczące w dyskusjach publicznych. W 2024 roku został laureatem Fundacji Fulbrighta, co umożliwi mu realizację własnych projektów badawczych w Stanach Zjednoczonych.

Matczak, jako współpracownik Kanału Zero, 7 lutego 2024 roku rozpoczął nowy program „Niepoprawnik”, w którym dzieli się swoją wiedzą i analizami prawnymi, kontynuując swoją działalność edukacyjną i publicystyczną.

Poglądy

Marcin Matczak postrzega siebie jako przedstawiciela liberalizmu. W swoim podejściu wyraźnie sprzeciwia się krytyce aktualnego kształtu rynku pracy ze strony przedstawicieli tzw. nowej lewicy. Zauważa, że nie dowierza „aby tacy ludzie byli gotowi pracować po 16 godzin na dobę, żeby osiągnąć sukces”. Chociaż przyznaje, iż występująca kultura pracy trwającej wiele godzin, charakterystyczna dla jego pokolenia, zrodziła się z pragnienia poprawy warunków po czasach PRL-u, jego krytycy uważają, że w podobny sposób – jak w latach 90. – widzi on dłuższą i bardziej intensywną pracę jako klucz do dochodu jednostki.

W rozmowie z Gazetą Wyborczą, Matczak zauważył zmiany w podejściu do samodoskonalenia, twierdząc, że obecnie następuje „upadek etosu samodoskonalenia”. Jak tłumaczy, ta obserwacja „wypływa z walki idei pomiędzy liberałami a lewicą”. Dążyć do bycia lepszą wersją siebie, to fundament liberalizmu, który zderza się z lewicowym podejściem, w którym ciągłe wezwanie do samodoskonalenia się postrzegane jest jako forma opresji. Twierdzi, że „nikt nie może narzucać normy, do której powinno się dosięgnąć, bo taka norma jest przymusem”.

Niektórzy nazywają go „polskim Jordanem Petersonem”. Publicznie docenia jego prace dotyczące znaczenia mitologicznych i religijnych opowieści w życiu współczesnym, a także popiera ideę, że „zapomnieliśmy o znaczeniu starych opowieści, które są skondensowaną ludzką mądrością”. Jednocześnie, Matczak dostrzega też, że ma problem z niektórymi komentarzami Petersona, zwłaszcza w kwestiach dotyczących szczepień czy sytuacji na Ukrainie.

Matczak angażuje się w nawoływanie do dialogu pomiędzy różnymi grupami politycznymi, uznając, że „polaryzacja społeczeństwa jest niebezpieczeństwem, dlatego trzeba robić wszystko, aby rozmawiać”, dodając, że „wykluczanie z rozmowy to najgorsze, co może się zdarzyć”. Twierdzi, że zanik religii pozbawił nasze społeczeństwa moralnej spójności, co stawia nas przed wyzwaniami w poszukiwaniu alternatyw. Podkreśla, że przyczyną współczesnych problemów jest znikanie rytuałów, co szczególnie zaznaczył w swoim głośnym eseju dotyczącym świąt Bożego Narodzenia. Wskazuje na to, że zarówno ateiści, jak i wielu katolików przeżywa „wyzbyte sensu ateistyczne święta”, które są jedynie „przerwą od pracy, wypełnioną konsumpcją, głównie emocjonalną”.

Matczak twierdzi, że takie święta są formą „samooszukiwania się człowieka zagubionego w sekularnym do cna świecie”:

Zatopieni w konsumpcji, bez szans na pełną uważności kontemplację (niby czego?), skazani na pornografię autoprezentacji, bez rytuałów i prawdziwego świętowania pozostaniemy ludźmi komunikującymi się z samym sobą w mediach społecznościowych, które są jak studnie: odbija się w nich echo naszego własnego głosu. I tak powoli będziemy się przekształcać w społeczeństwo TikToka – ludzi z własnymi, wyizolowanymi kanałami prezentowania się światu, w ramach których będziemy nieudolnie ruszać ustami do tekstów, które w danej chwili są najbardziej popularne. Bez wspólnoty, bez głębi myślenia, bez tajemnicy, bez ciszy, bez sacrum.

Życie prywatne

Marcin Matczak pochodzi z Sławy, podobnie jak jego małżonka, Arletta Śliwińska-Matczak, która prowadzi własną szkołę języków obcych. Para doczekała się syna, Michała Matczaka, który urodził się w 2000 roku i obecnie występuje w roli rapera pod artystycznym pseudonimem „Mata”. Warto także dodać, że Marcin jest osobą wierzącą i identyfikuje się jako katolik.

Publikacje książkowe

Oto zestawienie publikacji książkowych Marcina Matczaka, które pokazują jego wkład w dziedzinie prawa i administracji publicznej. Poniżej wymieniono wybrane tytuły:

• – Kompetencja organu administracji publicznej, Kraków: Zakamycze, 2004, ISBN 83-7333-440-8,
• – Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2007, ISBN 978-83-7383-257-2,
• – The pharmaceutical law and the act on the reimbursement of medicines, foodstuffs intended for particular nutritional uses and medical devices = Prawo farmaceutyczne i ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, tłum. Ewa Kucharska, Michele Le Mauviel; pod kier. Marcina Matczaka, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2013, ISBN 978-83-255-5472-9,
• – Raport z analizy systemu prawnego i zakresu możliwości wprowadzenia w nim zmian w kontekście mainstreamingu produktu w ramach projektu „Trener pracy jako sposób na zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych” (współautorzy: Tomasz Zalasiński, Piotr Najbuk), Warszawa: Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, 2013, ISBN 978-83-934642-7-2,
• – Instytucje prawa administracyjnego (współautor), 2015, ISBN 978-83-255-9532-6,
• – Imperium tekstu: prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2019, ISBN 978-83-7383-997-7,
• – Jak wychować rapera. Bezradnik, Kraków: Znak, 2021, ISBN 978-83-240-6309-3,
• – Tajne państwo z kartonu. Rozważania o Polsce, bezprawiu i niesprawiedliwości, Znak, 2022, ISBN 978-83-240-6613-1 (zbiór publikowanych wcześniej felietonów),
• – Kraj, w którym umrę, Kraków: Znak, 2023, ISBN 978-83-240-6731-2.

---

Oceń: Marcin Matczak

---